Osiągnięcia Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego kierowanego przez prof. Lenę Kolarską-Bobińską

1. Zmiany na rzecz jakości polskiej nauki

a) Ministerstwo wypracowało nowe zasady finansowania jednostek naukowych, które zaczęły obowiązywać od stycznia 2015 r. To pierwsza tak zasadnicza zmiana systemu finansowania nauki w Polsce. Dotacja z budżetu państwa uzależniona jest teraz bezpośrednio od jakości prowadzonych badań i uzyskanej kategorii naukowej. Zniknęła tzw. "stała przeniesienia", która premiowała jednostki na podstawie zaszłości historycznych i sukcesów z odległej przeszłości. Obecnie ich finansowanie zależeć będzie od oceny parametrycznej.

b) Przez ostatnie pół roku trwały prace nad nowymi zasadami oceny parametrycznej jednostek naukowych. W proponowanych przez Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych zmianach znajdują się m.in. te, które będą lepiej uwzględniać specyfikę nauk humanistycznych. W ocenie promowana też będzie innowacyjność i poziom umiędzynarodowienia. Propozycje KEJN zostały już skonsultowane ze środowiskiem naukowym. Na podstawie przesłanych uwag powstanie projekt rozporządzenia, który również będzie poddany szerokim konsultacjom.

2. Budżet na naukę i szkolnictwo wyższe. Fundusze unijne

W budżecie 2015 nakłady na naukę są znacząco wyższe niż w roku poprzednim. To skok o 10,2 proc. Również na szkolnictwo wyższe zaplanowano o 900 mln zł więcej (wzrost o 6 proc.).

Przy udziale MNiSW oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju wynegocjowany został największy w historii pakiet europejskiego wsparcia badań i innowacyjności. W ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój oraz regionalnych programów operacyjnych na B+R zostanie przeznaczone ok. 11 mld euro. Dofinansowane zostaną m.in. projekty badawcze przedsiębiorców; tworzenie nowych, doskonałych zespołów naukowych nastawionych na współpracę z gospodarką; rozwój infrastruktury badawczej niezbędnej do prowadzenia badań o dużym potencjale komercjalizacyjnym oraz rozwój kadr nowoczesnej nauki i innowacyjnych przedsiębiorstw.

Pierwsze konkursy w ramach POIR ogłoszone zostaną w kwietniu. A do końca roku uruchomiona będzie większość działań w tym zakresie.

3. Narodowy Program Rozwoju Humanistyki

Zmieniły się cele i zasady działania NPRH. Nowa formuła programu składa się z trzech modułów: "Tradycja", "Rozwój", "Umiędzynarodowienie". W tym roku, podobnie jak w poprzednich, na program zostało przeznaczone 80 mln zł.

4. Program Rozwoju Kompetencji

Ministerstwo przygotowało Program Rozwoju Kompetencji. Podczas zajęć studenci zdobywają tzw. kompetencje miękkie, takie jak współpraca w grupie, komunikowanie się, czy innowacyjne myślenie. Dzięki temu młodzi ludzie będą posiadać umiejętności najbardziej oczekiwane przez pracodawców. Z programu mogą korzystać zarówno uczelnie publiczne, jak i niepubliczne. Program będzie kontynuowany do 2020 roku. Rząd przeznacza na niego ponad miliard złotych.

5. Umiędzynarodowienie

a) Przygotowano założenia programu umiędzynarodowienia szkolnictwa wyższego, które zostały skonsultowane ze środowiskiem. Z programu skorzystają nie tylko studenci i uczelnie, ale i cała polska gospodarka.

b) Polski Erasmus dla Ukrainy - w ramach tego programu w Polsce studiuje już prawie 450 studentów z Ukrainy. Nowy program stypendialny zbudowany jest na podobnym założeniu jak programy Erasmus i Erasmus +, które pozwalają na odbycie części studiów w jednym z państw Unii Europejskiej. Pobyt na renomowanych polskich uczelniach ukraińskich studentów - głównie z terenów objętych działaniami wojennymi - ma wesprzeć budowanie demokratycznych instytucji i rozwój kapitału społecznego na Ukrainie. Program dotyczy przede wszystkim kierunków: zarządzanie, europeistyka, ekonomia, administracja.

6. "Maluch na uczelni"

Ponad 60 uczelni złożyło wnioski w ramach programu "Maluch na uczelni", który Ministerstwo Nauki realizuje razem z Ministerstwem Pracy. To oznacza, że niebawem na polskich uczelniach pojawi się wiele nowych żłobków i klubików dziecięcych. Program ma pomóc studentom, doktorantom i wszystkim pracownikom uczelni w łączeniu nauki i pracy z opieką nad dziećmi. Ma zapobiegać sytuacjom, gdy pojawienie się dziecka zmusza młodych rodziców do przerwania studiów czy rezygnacji z pracy naukowej.

7. Zmiany ustawowe

W ostatnim półroczu Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego pracowało nad następującymi ustawami:

a) "Studia dla wybitnych" - dzięki ustawowym zmianom, które zostały przyjęte przez rząd i trafiły już do Sejmu, w 2016 roku z programu będą mogli skorzystać pierwsi studenci. Państwo będzie w pełni finansować studia i utrzymanie dla ok. 100 studentów rocznie na najlepszych zagranicznych uczelniach świata.

b) ustawa o finansowaniu nauki - uchwalona w styczniu 2015 r. Nowe prawo jeszcze silniej niż dotychczas akcentuje projakościowe finansowanie nauki. Ustawa porządkuje i doprecyzowuje przepisy przyjęte w 2010 roku.

c) ustawa o języku polskim - rząd przyjął zmiany, które umożliwią powstanie większej liczby ośrodków egzaminacyjnych w kraju i za granicą. Będzie tam można potwierdzać znajomość polskiego na wszystkich poziomach europejskich.

d) ustawa o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych i edukacyjnych - uchwalona w styczniu 2015 r. Ustawa jest przeniesieniem na grunt polski unijnej dyrektywy 2010/63/UE. Szereg jej rozwiązań jest wyrazem kompromisu zawartego między naukowcami a organizacjami chroniącymi prawa zwierząt. Kompromis udało się osiągnąć dzięki osobistemu zaangażowaniu minister Leny Kolarskiej-Bobińskiej, gotowości do rozmowy strony społecznej, a także pracy i zrozumieniu sprawy przez posłów i senatorów. Nowe prawo wprowadza większą kontrolę nad prowadzonymi doświadczeniami minimalizując ilość eksperymentów, ale też ból i stres zwierząt.

e) ESO - Europejskie Obserwatorium Południowe - Sejm wyraził zgodę na ratyfikację umowy z tą jedną z największych organizacji naukowych. Dzięki temu polscy astrofizycy i astronomowie będą mogli już niebawem korzystać z najlepszej światowej aparatury, a także obserwować i badać Wszechświat w gronie najlepszych badaczy.

f) Wdrażane są przepisy po zmianach w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym. Zmiany te weszły w życie 1 października 2014 r.:

uczelnie otwierają się na dojrzałych studentów - mogą uznawać wiedzę i kwalifikacje uzyskane np. na kursach, szkoleniach czy w trakcie pracy zawodowej oraz zaliczyć je na poczet studiów. To szansa na dyplom dla osób, które chcą wrócić na studia lub zyskać nowy zawód i kompetencje;

studia międzyuczelniane i studia dualne (prowadzone wspólnie z pracodawcą);

uczelnie mogą tworzyć związki uczelni na korzystniejszych zasadach - pozwala to m.in. na wspólne badania i inwestycje lub przygotowanie do przyszłej konsolidacji;

łatwiejsze wprowadzanie wynalazku na rynek - ustawa porządkuje zasady komercjalizacji. Naukowiec uzgadnia je z uczelnią w umowie lub przejmuje pełne prawa majątkowe do swojego odkrycia.