Senat opowiedział się za ustawą zmniejszającą biurokrację na uczelniach

Za przyjęciem nowelizacji Prawa o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw, która ma m.in. zmniejszyć obowiązki biurokratyczne na uczelniach, zagłosowało 86 senatorów, trzech było przeciw, a jedna osoba wstrzymała się od głosu.

Senatorowie przyjęli też jedną poprawkę dotyczącą kształcenia na studiach podyplomowych. Obecnie uczelnia może prowadzić kształcenie na studiach podyplomowych w dziedzinach, z którymi związany jest co najmniej jeden kierunek prowadzonych przez nią studiów. Podczas prac w Sejmie zniesiono jednak to ograniczenie, dając uczelniom swobodę w kształtowaniu oferty studiów podyplomowych.

Aż tak duża dowolność dawana uczelniom w tej kwestii spotkała się jednak ze sprzeciwem senatorów Platformy Obywatelskiej. Jak mówił Marek Rocki, według przepisów przyjętych już przez Sejm każda uczelnia - niezależnie od tego jaką kadrą i infrastrukturą dysponuje - mogłaby kształcić na dowolnych studiach podyplomowych. "Tak dalekie odbiurokratyzowanie i totalne uwolnienie rynku studiów podyplomowych nie służy jakości kształcenia" - argumentował senator PO, który złożył poprawkę przywracającą obowiązujące obecnie przepisy. Spośród czterech złożonych przez niego poprawek, jedynie tę jedną przyjęli senatorowie.

Podczas posiedzenia Senatu wiceminister nauki Aleksander Bobko podkreślił, że środowisko akademickie "bardzo mocno oczekuje odbiurokratyzowania". "Dotychczasowa ustawa była kilka razy modyfikowana i stanowi nie do końca wewnętrznie spójny twór. Mamy świadomość, że ta deregulacja może być niewystarczająca. Dla ministerstwa oprócz konkretnych uproszczeń, które w tym projekcie się znajdują, ważny jest sygnał dla całego środowiska, że na poważnie traktujemy sprawę deregulacji, uproszczenia przepisów i stworzenia warunków, aby uczelnie mogły faktycznie korzystać z przysługującej im autonomii" - mówił Bobko.

Senator PiS Kazimierz Wiatr zaznaczył, że w ustawie choć podjęto ograniczenie szeregu utrudnień biurokratycznych, to skupiono się na "zagadnieniach niekontrowersyjnych, oczywistych". "Najważniejsze z nich to ograniczenie biurokracji związanej z Krajowymi Ramami Kwalifikacji, powrotem do czteroletniego okresu pomiędzy poszczególnymi ocenami nauczycieli akademickich, likwidacja konkursu przy awansie nauczyciela akademickiego" - wyliczał senator Wiatr.

Jedną z najważniejszych zmian jest modyfikacja kryteriów stosowanych przez Polską Komisję Akredytacyjną (PKA) w ocenie jakości kształcenia. Nowela zdejmuje z PKA obowiązki natury formalnej, kontrolnej, które przejdą na ministerstwo nauki. W ustawie zaproponowano też uproszczenie rozwiązań dotyczących stosowania Krajowych Ram Kwalifikacji, czyli opisu kwalifikacji zdobywanych w polskim systemie szkolnictwa wyższego, poprzez określone efekty kształcenia.

Wśród najważniejszych zapisów, które zawiera nowelizacja, znalazło się też zmniejszenie częstotliwości ocen okresowych m.in. nauczycieli akademickich, pracowników naukowych instytutów PAN i instytutów badawczych. Po zmianach takie oceny będzie można przeprowadzać co cztery lata. Dotąd - w przypadku sporej części grup tych pracowników - oceny musiały być wykonywane co dwa lata. Odstąpiono też np. od konieczności przeprowadzania postępowania konkursowego w przypadku awansowania nauczyciela akademickiego.

W znowelizowanej ustawie znalazły się też przepisy związane z jakością studiów doktoranckich. Liczba uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich ma być nie mniejsza, niż liczba uczestników niestacjonarnych takich studiów w danej jednostce.

Przyjęta przez Senat nowela zmienia też zasady przyznawania stypendiów rektora za osiągnięcia w nauce - teraz będę mogli je otrzymywać także studenci pierwszego roku na podstawie np. uczestnictwa w olimpiadach. Dotychczas stypendium naukowe było dostępne od drugiego roku studiów, po spełnieniu przez studenta warunków dotyczących średniej ocen czy dodatkowych osiągnięć.

W noweli przewidziano też zmiany, które - przez proces ograniczenia biurokracji - mają przyspieszyć proces przyznawania kredytów studenckich. Jedna ze zmian - postulowana przez Parlament Studentów RP - umożliwia rektorom uczelni w porozumieniu z samorządem studenckim, bardziej elastycznie dysponowanie środkami na stypendia socjalne.

Senator Wiatr zauważył, że choć nowelizacja ustawy jest dość obszerna, to obecnie trwają prace nad opracowaniem nowej ustawy o szkolnictwie wyższym. "Minister nauki ogłosił konkurs, w którym zostały wyłonione trzy zespoły. One mają opracować założenia do ustawy" - mówił podczas czwartkowego posiedzenia senator Wiatr.

Nowelę przygotowało Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Pracom nad zmianami towarzyszyły m.in. internetowe konsultacje, w wyniku których resort dostał blisko 500 propozycji zmian.

Ustawa ma wejść w życie 1 października 2016 r., oprócz kilku przepisów, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2017 roku.