Warto kształcić się przez całe życie

Liczba bezrobotnych absolwentów  w krajach europejskich rośnie w bardzo szybkim tempie. Powyższa sytuacja wymusza zmianę podejścia uczelni do tego problemu oraz modyfikację programów kształcenia w kierunku praktycznego przygotowania studentów do zawodu.

Komisja Europejska podejmuje strategie dotyczące poprawy jakości nauczania oraz efektywniejszego wykorzystania szkolnictwa wyższego do wzmocnienia europejskiej gospodarki, która znajduje się w kryzysie. Podejmowane inicjatywy, będące częścią unijnej strategii na rzecz zatrudnienia i wzrostu gospodarczego, mają na celu poprawę jakości szkolnictwa wyższego oraz dopasowanie programów kształcenia do indywidualnych potrzeb, wymagań zawodowych i karier zawodowych przyszłych absolwentów uczelni.

W świetle powyższych planów reform, na uczelnie europejskie nakłada się obowiązek modernizacji aktualnych programów kształcenia zawodowego młodzieży i osób dorosłych, wzmacnianie sieci współpracy międzynarodowej pomiędzy uczelniami, a pracodawcami w celu zapewnienia studentom większego dostępu do zdobywania dodatkowych umiejętności zawodowych przez staże i praktyki za granicą, aby w pełni wykorzystać potencjał uczelni. 

Istotną rolę w formułowaniu programów doskonalenia zawodowego odgrywa ścisła współpraca uczelni z firmami, organizacjami pozarządowymi, związkami doskonalenia zawodowego, izbami przemysłowo-handlowymi oraz indywidualnymi przedsiębiorcami, ponieważ tylko wspólne wysiłki i poznanie aktualnych potrzeb rynku pracy pozwalają formułować programy edukacyjne odpowiadające wymaganiom pracodawców.

Istotne znaczenie ma kształcenie ustawiczne i zdobywanie praktycznych umiejętności zawodowych w drodze kształcenia nieformalnego w kontekście uczenia się przez całe życie.  Niestety, w Polsce taka forma kształcenia jest mało popularna - potwierdzają to badania opublikowane przez PARP w 2011 r. W 2010 r. tylko 19% Polaków w wieku produkcyjnym korzystało z tej formy dokształcania. Utrzymujący się niski poziom aktywności edukacyjnej dorosłych Polaków oraz niskie zainteresowanie rozwijaniem kompetencji i doskonaleniem zawodowym poprzez samokształcenie, staje się jednym z najważniejszych wyzwań dla modernizacji systemu kształcenia ustawicznego w Polsce.

Jednak wyraźnie zaznacza się tendencja, iż osoby z wyższym wykształceniem dokształcają się częściej, niż osoby mniej wykształcone. Jak widać, to w studentach leży ogromny potencjał, który należy odpowiednio zagospodarować i wykorzystać. Może to stymulować rozwój społeczno-gospodarczy naszego kraju. 

Ważna rola biur karier

Trudna sytuacja absolwentów na rynku pracy stawia olbrzymie wyzwania wobec wyższych uczelni, które aktywnie uczestniczą w procesie przygotowywania studentów i absolwentów uczelni do funkcjonowania na rynku pracy. W całej Europie biura karier odgrywają coraz większą rolę w procesie kształcenia, gdyż są istotnym ogniwem łączącym studentów i absolwentów z rynkiem pracy.

Biura karier, funkcjonujące w strukturach uczelni wyższych, spełniają bardzo wiele ważnych funkcji. Obecnie poszerzyły one swoją działalność - nie tylko pomagają studentom i absolwentom uczelni pozyskać atrakcyjne oferty pracy, ale również promują uczelnię na zewnątrz poprzez aktywną współpracę z pracodawcami, ośrodkami naukowymi i innymi podmiotami. Dzięki monitorowaniu losów absolwentów uczelnie wprowadzają korzystne zmiany w programach nauczania; podnoszą w ten sposób jakość kształcenia i dopasowują programy do potrzeb wymagającego rynku pracy. 

Różne biura karier stawiają przed sobą różne wymagania i trudno tu mówić o standardach. Pewne jest to, że zawsze chcą pomóc studentom i absolwentom w znalezieniu atrakcyjnej pracy, zgodnej z wykształceniem.  

Prekursorem biur karier w Europie jest zdecydowanie Wielka Brytania - może poszczycić się długoletnią tradycją w tym zakresie. Pierwsze biura karier w Wielkiej Brytanii powstawały ok. 100 lat temu i na przestrzeni lat doskonaliły standardy funkcjonowania, wspomagając studentów i absolwentów uczelni w podjęciu zatrudnienia.  

Pierwsze polskie Biuro Karier, powstało - dzięki staraniom uczelni - w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Kolejne Biura Karier, które powstawały w uczelniach w Polsce, były również zorganizowane na wzór brytyjski. Dzięki wsparciu funduszy europejskich (np. Know How, PHARE) powstawały kolejne biura karier w naszym kraju, jednakże wsparcie to ograniczało się do szkoleń przez ekspertów unijnych lub wyjazdów pracowników biur na szkolenia zagraniczne, tworząc nieformalną sieć Ogólnopolską Sieć Biur Karier, której celem jest wymiana doświadczeń. 

Obecnie w Polsce funkcjonuje ok. 140 uczelnianych biur karier, które działają zarówno na państwowych jak i prywatnych uczelniach a ich zakres rozwoju i funkcjonowania jest różny. Najczęstsze obszary działań biur karier to: organizacja szkoleń i seminariów, poradnictwo zawodowe, testy psychologiczne, rozmowy doradcze, pomoc w przygotowaniu się do kontaktów z pracodawcą, a także pomoc w zakładaniu własnej działalności gospodarczej.

Ponadto, biura karier prowadzą bazy danych pracodawców i zbierają informacje na temat aktualnej sytuacji na rynku pracy, dostarczają informacji o kursach i szkoleniach umożliwiając podniesienie kwalifikacji zawodowych. 

W artykule wykorzystano materiały opublikowane na stronach portalu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, materiały Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji (EURYDICE), materiały PARP „Bilans Kapitału Ludzkiego w Polsce” – raport podsumowujący 2011, CEDEFOP – „Kształcenie i szkolenie zawodowe w pigułce - Polska, 2011 oraz informacje uzyskane bezpośrednio od pracowników Biura Karier Uniwersytetu w Portsmouth i Urzędu Miasta w Portsmouth (Wydział ds. Edukacji, Wydział ds. Zatrudnienia) podczas wizyty realizowanej w ramach projektu „Young Academic Entrepreneurs” (Program „Uczenie się przez całe życie /Leonardo da Vinci).

Autor: Małgorzata Basak