Dlaczego historia wojskowa i… dlaczego Akademia Sztuki Wojennej?

W Rembertowie wykorzystujemy, jak już pewnie czytelnik zauważył, termin „historia wojskowa”. W naszej ocenie najlepiej oddaje on istotę zadań z zakresu prac badawczych i dydaktyki. Instytut Historii Wojskowej (IHW) ma bowiem zachować dziedzictwo pokoleń, jak też wspierać działania w zakresie wytyczania nowych kierunków rozwoju myśli wojskowej.

Wojny zawsze były atrakcyjnym tematem i problemem badawczym dla historyków. To dlatego tak ważne jest budowanie oryginalnego dydaktyzmu historycznego. IHW realizuje tę misję opierając się na najwyższych wartościach etycznych i obywatelskich, takich jak dążenie do prawdy, szacunek dla wiedzy, patriotyzm, rzetelność, otwartość na nowe idee i poszanowanie człowieka. Szybko zmieniające się środowisko bezpieczeństwa wymaga dodatkowo identyfikacji i opisu tych wątków, które pomogą zbudować nowe, autentyczne historycznie i przydatne praktycznie konstrukcje.

Współczesna historia wojskowa, do której badania zachęcamy naszych przyszłych studentów, ma pozwolić na zrozumienie, jaką rolę odgrywały wojny, siły zbrojne i wojskowe instytucje w procesach dziejowych przemian oraz jak wpływały one na tempo zmian społecznych i rozwoju technicznego. Nowożytna historia wojskowa pojawiła się po zakończeniu wojen napoleońskich. Jej główne zręby kształtują się w drugiej połowie XIX wieku, po wojnach włoskich, pruskich, amerykańskich, hiszpańsko-amerykańskiej, burskiej i rosyjsko-japońskiej. Przełom wieków to poszerzenie obszarów badań o nowe elementy, takie jak postęp cywilizacyjny, industrializacja, pojawianie się nowych rodzajów broni i służb. Ostatecznie, w dzisiejszym rozumieniu, historia wojskowa, jako specjalność, została ukształtowana dopiero po zakończeniu wojen światowych XX wieku.

Już sam nieco przydługi wstęp wskazuje na to, że historia wojskowa jest obszarem, którego analizy są bardzo cenne zarówno dla wojskowych, jak i dla pracowników cywilnych struktur państwa. Spisywana przez wieki to bowiem głównie dzieje wielkich konfliktów i wojen. Ich skutki obejmowały całe narody i społeczeństwa, często prowadząc do przełomowych zmian. Wielkie osobowości historyczne to przeważnie wielcy wodzowie i przywódcy, którzy budowali swoją wielkość głównie na sukcesach militarnych.

Należy podkreślić, że obecnie tylko niewielu urzędników państwowych i polityków ma jakiekolwiek przygotowanie i doświadczenie wojskowe. Dlatego to właśnie historia wojskowa ma za zadanie dostarczyć także im, a nie tylko dowódcom sił zbrojnych, wiedzy i narzędzi do zrozumienia zjawisk odnoszących się do zmian cywilizacyjnych i zjawiska wojen. Odnosi się to do trzech wymiarów — historycznego; politycznego — w odniesieniu do bieżących wydarzeń w wymiarze politycznym i bezpieczeństwa; planistycznego — możliwości oceny rozwoju sytuacji w perspektywach średnio- i długoterminowej, jak też zdolności do umieszczania przeszłych i obecnych wydarzeń w odpowiednim kontekście. Systematyczna budowa zdolności w obszarze historii wojskowej jest więc kluczowa do stałego wzmacniania potencjału politycznego i militarnego państwa.

Instytut Historii Wojskowej jest jedną z najmłodszych jednostek organizacyjnych Akademii Sztuki Wojennej. Powstał w 2018 roku na mocy uchwały Senatu Uczelni. Jego głównym zadaniem jest prowadzenie badań naukowych, inspirowanie debaty publicznej oraz realizacja zajęć dydaktycznych z zakresu historii na wszystkich kierunkach prowadzonych przez Akademię.

Podstawowym argumentem za utworzeniem kierunku studiów „historia” w Akademii Sztuki Wojennej była konieczność kształcenia i zatrudniania przez instytucje państwowe kadr dysponujących umiejętnościami z zakresu historii, działań analityczno-informacyjnych i archiwistyki oraz nauk o bezpieczeństwie, zarządzania wiedzą i informacją. Należy także podkreślić, że towarzyszy temu powrót do prowadzenia zaawansowanych studiów historycznych przez uczelnie wojskowe.

W ramach Instytutu działają obecnie dwie katedry: Katedra Historii Wywiadu i Kontrwywiadu Wojskowego oraz Katedra Historii Wojskowości i Studiów nad Obronnością. Kolejnym krokiem na drodze rozwoju Instytutu będzie utworzenie trzeciej komórki organizacyjnej — Katedry Zarządzania Informacją Historyczną. IHW zagospodarowuje obecnie istotny obszar poszukiwań i kształcenia leżący na styku:

• historii — pojmowanej jako nauka o dziejach państwa, narodu, społeczeństwa
  i o procesach ich rozwoju;

• nauk o polityce — postrzeganej jako nauka o teorii polityki, myśli społeczno-politycznej, o państwie i systemach politycznych;

• nauk o bezpieczeństwie — postrzeganych jako sposób wykorzystania wiedzy, zarówno teoretycznej, jak i praktycznej, w tworzeniu instytucji stojących na straży bezpieczeństwa Państwa.

Są to kluczowe elementy umożliwiające identyfikację i wszechstronną analizę czynników pozwalających na efektywną analizę zjawisk i przygotowanie środków koniecznych do skutecznego przeciwstawienia się zagrożeniom polityczno-militarnym To dlatego nasi studenci otrzymają zarówno pogłębioną wiedzę teoretyczną, jak i specjalistyczną wiedzę praktyczną, kompleksowe wykształcenie w zakresie historii powszechnej, historii Polski, historii wojskowej, wybranych przedmiotów humanistycznych oraz wiedzę warsztatową przydatną w obszarze archiwistyki, kwestii bezpieczeństwa, zarządzania wiedzą i informacją.

Studia w zakresie historii wojskowej i historii służb specjalnych mają przede wszystkim pozwolić na zrozumienie historycznych aspektów funkcjonowania systemu bezpieczeństwa narodowego. Powinny umożliwić nabycie umiejętności prowadzenia wielokierunkowych analiz w organach administracji publicznej — głównie resorcie obrony narodowej — i efektywną pracę w zespołach stanowisk kierowania obroną państwa. Mają także przygotować do działań planistycznych i wdrożeniowych w domenie informacyjnej na różnych szczeblach administracji rządowej, ale także w wymiarze pozarządowym. Absolwenci ze specjalności „Archiwistyka” będą wspomagać wysiłki badawcze w oparciu o efektywne wykorzystanie zasobów archiwów historycznych, archiwów i instytucji kościelnych oraz archiwów państwowych, przy użyciu nowoczesnych metod, technik i narzędzi zarządzania informacją i wiedzą.

Absolwent kierunku historia na Akademii Sztuki Wojennej posiądzie odpowiednią wiedzę, umiejętności oraz kompetencje społeczne które pozwolą mu dobrze odnaleźć się na rynku pracy zarówno w środowisku cywilnym, jak też na stanowiskach w Siłach Zbrojnych RP i innych organach odpowiedzialnych za bezpieczeństwo państwa. Z uwagi na specjalistyczną znajomość zagadnień związanych z historią, działaniami analitycznymi, zarządzaniem informacją i wiedzą, absolwent będzie predysponowany do ubiegania się o przyjęcie do instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo narodowe.

Wiedza taka i umiejętności uczynią z pewnością z naszych absolwentów atrakcyjnych kandydatów na pracowników, zwłaszcza że w czasie studiów duży nacisk będzie położony na kształtowanie rzetelności poznawczej, odpowiedzialności oraz postaw obywatelskich. Obejmować one będą także zagadnienia dotyczące problemów związanych z różnymi aspektami bezpieczeństwa — zwłaszcza bezpieczeństwem militarnym — osadzonych w ogólnej perspektywie, aby właściwie spoglądać na człowieka, świat i historię.