Studia online w Polsce: możliwości i ograniczenia

Kształcenie na odległość: co mówi prawo?

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz aktami wykonawczymi, uczelnie mogą prowadzić studia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, ale tylko w ograniczonym zakresie. Art. 67 ust. 4 ustawy pozwala na realizację części programu studiów online, pod warunkiem że specyfika kształcenia na danym kierunku na to pozwala. Uczelnie muszą zapewnić odpowiednią infrastrukturę i oprogramowanie umożliwiające synchroniczną i asynchroniczną interakcję między studentami a wykładowcami.

Ważnym ograniczeniem jest to, że studia nie mogą być prowadzone w całości online. Przepisy te mają na celu zapewnienie, że studenci zdobędą pełne spektrum umiejętności i wiedzy, co jest szczególnie ważne w przypadku kierunków wymagających praktycznych umiejętności.

Wymiar kształcenia online

Szczegółowe informacje dotyczące dopuszczalnego wymiaru kształcenia online zawarte są w rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 27 września 2018 r. w sprawie studiów. Zgodnie z § 13 tego rozporządzenia, liczba punktów ECTS, które można uzyskać w ramach kształcenia online, nie może przekroczyć:

• 50% liczby punktów ECTS koniecznej do ukończenia studiów na danym poziomie w przypadku studiów o profilu praktycznym,
• 75% liczby punktów ECTS koniecznej do ukończenia studiów na danym poziomie w przypadku studiów o profilu ogólnoakademickim.

Warunki prowadzenia zajęć online

Aby zajęcia mogły być prowadzone online, muszą być spełnione następujące warunki:

1. Przygotowanie kadry: Nauczyciele akademiccy i inne osoby prowadzące zajęcia muszą być przygotowane do realizacji zajęć online, a ich praca musi być na bieżąco kontrolowana przez uczelnię.
2. Infrastruktura informatyczna: Uczelnia musi zapewnić dostęp do infrastruktury i oprogramowania umożliwiającego interakcję między studentami a wykładowcami.
3. Materiały dydaktyczne: Muszą być dostępne materiały dydaktyczne w formie elektronicznej.
4. Konsultacje osobiste: Studenci muszą mieć możliwość osobistych konsultacji z wykładowcami w siedzibie uczelni lub w jej filii.
5. Weryfikacja efektów uczenia się: Weryfikacja osiągnięcia przez studentów efektów uczenia się musi odbywać się przez bieżącą kontrolę postępów.
6. Szkolenia przygotowawcze: Studenci muszą odbyć szkolenia przygotowujące do udziału w zajęciach online.

Ograniczenia w zawodach regulowanych

Dodatkowe ograniczenia dotyczą możliwości prowadzenia studiów online dla zawodów regulowanych, takich jak nauczyciel, lekarz, farmaceuta czy architekt. W przypadku tych zawodów, liczba punktów ECTS zdobytych online jest dodatkowo ograniczona, a praktyki zawodowe muszą być realizowane w trybie stacjonarnym. 

W przypadku niżej wymienionych zawodów, liczba punktów ECTS, jaka może być uzyskana w ramach kształcenia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, nie może być większa niż:

• nauczyciel (praktyki zawodowe nie mogą być prowadzone z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość):
  • nauczyciel przedmiotu, nauczyciel teoretycznych przedmiotów zawodowych, nauczyciel praktycznej nauki zawodu, nauczyciel prowadzący zajęcia i nauczyciel psycholog – 25% liczby punktów ECTS koniecznej do ukończenia studiów (z wyłączeniem zajęć z przygotowania merytorycznego do nauczania pierwszego/kolejnego przedmiotu lub prowadzenia pierwszych/kolejnych zajęć oraz zajęć z podyplomowego przygotowania merytorycznego do nauczania przedmiotu lub prowadzenia zajęć),
  • nauczyciel przedszkola i edukacji wczesnoszkolnej (klasy I-III szkoły podstawowej) – 25% liczby punktów ECTS koniecznej do ukończenia studiów,
  • nauczyciel pedagog specjalny, nauczyciel logopeda i nauczyciel prowadzący zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju dziecka – 25% liczby punktów ECTS koniecznej do ukończenia studiów;
• lekarz – 20% liczby punktów ECTS koniecznej do ukończenia studiów;
• lekarz dentysta – 25% liczby punktów ECTS koniecznej do ukończenia studiów;
• farmaceuta – 25% liczby punktów ECTS koniecznej do ukończenia studiów;
• pielęgniarka – 10% liczby punktów ECTS koniecznej do ukończenia studiów (z wyłączeniem zajęć praktycznych oraz praktyk zawodowych);
• położna – 10% liczby punktów ECTS koniecznej do ukończenia studiów (z wyłączeniem zajęć praktycznych oraz praktyk zawodowych);
• diagnosta laboratoryjny – 25% liczby punktów ECTS koniecznej do ukończenia studiów;
• fizjoterapeuta – 25% liczby punktów ECTS koniecznej do ukończenia studiów;
• ratownik medyczny – 10% liczby punktów ECTS koniecznej do ukończenia studiów;
• lekarz weterynarii – 10% liczby punktów ECTS koniecznej do ukończenia studiów;
• architekt – 10% liczby punktów ECTS koniecznej do ukończenia studiów.

Podsumowanie

Oferty informujące o możliwości prowadzenia studiów w całości online są niezgodne z obowiązującymi przepisami prawa. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego podkreśla, że studia online mogą stanowić istotne wsparcie w procesie kształcenia, jednak nie mogą zastąpić całkowicie tradycyjnych form nauki. Kształcenie hybrydowe, łączące elementy online i stacjonarne, zapewnia studentom możliwość zdobycia pełnego spektrum umiejętności i wiedzy, niezbędnych do wykonywania wybranego zawodu.

Dla kandydatów na studia ważne jest, aby dokładnie zapoznać się z programem oferowanym przez uczelnie oraz zrozumieć, jakie części programu mogą być realizowane online, a które muszą odbywać się w trybie stacjonarnym. Tylko w ten sposób można zapewnić pełne przygotowanie do przyszłej kariery zawodowej.

Na podstawie strony:

https://www.gov.pl/web/nauka/komunikat-ministra-nauki-w-sprawie-mozliwosci-prowadzenia-studiow-z-wykorzystaniem-metod-i-technik-ksztalcenia-na-odleglosc-online

Lista studiów online w Polsce:

https://www.studiaonline.info/