WUM pierwszą uczelnią w Polsce, która otwiera studia stacjonarne w zakresie toksykologii zgodne z europejskim modelem nauczania

Jesienią planujecie Państwo otworzenie nowego kierunku studiów „Toksykologia z elementami kryminalistyki”. Skąd pomysł na jego uruchomienie?

Istnieje ogromne zapotrzebowanie rynkowe na wysokiej klasy specjalistów w zakresie toksykologii. W przeciwieństwie do krajów tzw. „starej” Unii, Stanów Zjednoczonych czy Kanady, w Polsce dotychczas nie prowadzono jednolitych studiów uniwersyteckich II stopnia w zakresie toksykologii. Należy zatem podkreślić, że współczesne wyzwania dotyczące oceny bezpieczeństwa produktów leczniczych i wyrobów medycznych, kosmetyków, żywności czy suplementów diety, produktów chemii gospodarczej i przemysłowej, bezpieczeństwa środowiska pracy i środowiska przyrodniczego stwarzają ogromne potrzeby w zakresie właściwego kształcenia przyszłych toksykologów.

Umiejętność naukowej analizy zagrożenia dla życia i zdrowia, właściwa ocena ryzyka oraz zarządzanie ryzykiem, znajomość prawodawstwa krajowego i unijnego w różnych obszarach toksykologii regulacyjnej oraz odpowiednie zrozumienie zasad funkcjonowania bezpiecznych rynków farmaceutycznych, kosmetycznych, chemicznych i innych wymagają kompleksowego przygotowania w zakresie nauk toksykologicznych, prawno-administracyjnych i farmakoekonomicznych. Warto zauważyć, że pierwszy akademicki program kompleksowego kształcenia toksykologów w formule dwuletnich magisterskich studiów stacjonarnych II stopnia pt. „Toksykologia z elementami kryminalistyki” podejmie Warszawski Uniwersytet Medyczny od października 2020 r.

Nauczanie na kierunku „Toksykologia z elementami kryminalistyki” uwzględniać będzie ogólnoakademickie efekty kształcenia oraz niezbędne do wykonywania szeroko rozumianego zawodu toksykologa. Z listy wiedzy, umiejętności i kompetencji efekty kształcenia odnoszą się bowiem do deskryptorów efektów kształcenia realizowanych w dyscyplinie nauk farmaceutycznych (60%) i nauk medycznych (40%). Nowy kierunek studiów będzie dedykowany wyłącznie naukom toksykologicznym zgodnie z Europejskim programem nauczania współczesnej toksykologii.

Nazwa kierunku brzmi bardzo ciekawie, a czy może Pan Profesor wyjaśnić naszym czytelnikom czym zajmuje się toksykolog i gdzie można znaleźć zatrudnienie w tym zawodzie?

Współczesna toksykologia, a raczej nauki toksykologiczne (ang. toxicological sciences) stanowią interdyscyplinarny obszar działalności toksykologów, których nadrzędnym przesłaniem jest „troska o życie i zdrowie człowieka, ochrona zwierząt i środowiska przyrodniczego”. Użyłem celowo terminu „nauki toksykologiczne”, gdyż na polu współczesnej toksykologii znajdziemy specjalistów o różnych profilach aktywności zawodowej, począwszy od toksykologii doświadczalnej (eksperymentalnej), a skończywszy na toksykologii klinicznej, sądowej, weterynaryjnej, środowiskowej, żywności czy regulacyjnej.

Do podstawowych zadań współczesnej toksykologii należy zarówno prowadzenie badań naukowych, w tym ocena ryzyka, jak i formułowanie zaleceń dotyczących kontroli i zapobiegania oraz szeroko rozumianego rozpoznawania i leczenia. W zakresie TOKSYKOLOGII DOŚWIADCZALNEJ znajdziemy zatem toksykologów specjalizujących się w różnych obszarach nauk podstawowych, np. biochemii toksykologicznej i toksykologii molekularnej, toksykopatologii, genotoksykologii, immunotoksykologii, neurotoksykologii, kancerogenezy, teratogenezy, chemii toksykologicznej, farmako-toksykologii i wielu innych, można wymienić tutaj kilkanaście takich obszarów. Znajdziemy również toksykologów zajmujących się modelowaniem komputerowym oraz prognozowaniem kierunków i skutków działania toksycznego (toksykologia in silico). W gronie toksykologów mamy również doświadczalnych eksperymentatorów wykorzystujących w swoich badaniach zwierzęta laboratoryjne, ale mamy również takich, którzy hołdując zasadom 3R prowadzą swoje badania na komórkach, czy innych modelach doświadczalnych nie wykorzystujących zwierząt laboratoryjnych (TOKSYKOLOGIA ALTERNATYWNA). W gronie toksykologów doświadczalnych znajdziemy biochemików i biologów molekularnych, ale również chemików, czy analityków zajmujących się m.in. chemiczną analizą toksykologiczną. Toksykologia oprócz badań podstawowych posiada również praktyczny (aplikacyjny) wymiar, a najlepszym tego przykładem jest TOSKYKOLOGIA KLINICZNA, TOKSYKOLOGIA SĄDOWA, TOKSYKOLOGIA WETERYNARYJNA, TOKSYKOLOGIA WOJSKOWA czy TOKSYKOLOGIA REGULACYJNA.

W najprostszym komentarzu mogę dodać, że na przykład toksykolog kliniczny zajmuje się szeroko pojętym leczeniem osób, które w jakiś okolicznościach uległy zatruciu. Z toksykologiem klinicznym, który jest lekarzem, współpracują inni toksykolodzy m.in. analitycy toksykologiczni specjalizujący się w różnych dziedzinach analityki czy diagnostyki laboratoryjnej. Nie dość wspomnieć, że podobny wymiar aktywności posiada również toksykolog weterynaryjny, którego oczywiście przedmiotem zainteresowania są zwierzęta, zarówno te udomowione jak i dzikie. Jakże odmienną działalność zawodową prowadzi toksykolog sądowy, który bada, wykorzystując różne narzędzia i techniki badawcze, przyczyny śmierci, np. śmierci z zatrucia. Należy dodać, że toksykologia sądowo-lekarska jest jednym z najstarszych działów toksykologii, działającej głównie dla potrzeb wymiaru sprawiedliwości, odgrywając bardzo ważną rolę w orzecznictwie sądowym.

Do szerokiej rodziny toksykologów zaliczymy również TOKSYKOLOGÓW ŚRODOWISKOWYCH i EKOTOKSYKOLOGÓW, którzy jak sama nazwa wskazuje, kierują swoje aktywności zawodowe w trosce o środowisko przyrodnicze człowieka oraz zwierząt. Na polu współczesnej toksykologii znajdziemy również toksykologów zajmujących się problematyką bezpieczeństwa człowieka w jego środowisku pracy (tzw. TOKSYKOLOGIA PRZEMYSŁOWA). Jakże wielkim wyzwaniem analitycznym tego obszaru toksykologii jest m.in. biomonitoring środowiska pracy, będący podstawą oceny ryzyka i formułowania określonych norm i zaleceń. Duże znaczenie w toksykologii przemysłowej (zawodowej) i środowiskowej odgrywają również badania epidemiologiczne, gromadzące dane m.in. o zachorowalności, umieralności czy wpływie na potomstwo. W badaniach tych toksykolog bardzo często posługuje się zaawansowanymi metodami statystycznymi, czego również będziemy uczyć naszych studentów.

Warto wiedzieć, że wszystkie produkty i dobra konsumpcyjne trafiające na rynki muszą być oceniane pod kątem bezpieczeństwa stosowania. Na straży tego bezpieczeństwa stoi właśnie toksykologia.

- To przede wszystkim toksykolodzy oceniają bezpieczeństwo innowacyjnych leków przed ich wprowadzeniem do faz klinicznych czy rynkowych!

- To toksykolodzy zajmują się bezpieczeństwem żywności, kosmetyków, produktów chemicznych i innych na różnych etapach ich rozwoju!

Nie jest zaskoczeniem, że wśród toksykologów znajdziemy specjalistów zajmujących się oceną ryzyka oraz zarządzania ryzykiem. W wymiarze praktycznym widzimy zatem, że obszar działalności toksykologa regulacyjnego, specjalizującego się w tzw. TOKSYKOLOGII USTAWODAWCZEJ, odgrywa niezwykle ważną rolę w ramach szeroko rozumianego bezpieczeństwa społeczeństwa.

Absolwent kierunku „Toksykologia z elementami kryminalistyki” zdobywa w toku dwuletnich studiów magisterskich (II stopnia) gruntowne wykształcenie teoretyczne i praktyczne predysponujące go między innymi do podejmowania aktywności zawodowej w następujących placówkach:

(1) laboratoriach toksykologicznych środowiska akademickiego, instytutów naukowo-badawczych i laboratoriach toksykologii przemysłowej,

(2) laboratoriach diagnostyki toksykologicznej działających w różnych sektorach zdrowia publicznego (szpitale i kliniki z oddziałami ostrych zatruć, zakłady medycyny sądowej),

(3) laboratoriach toksykologicznych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (laboratoria toksykologiczno-kryminalistyczne powiązane z Policją i organami ścigania oraz Biurem Ochrony Rządu),

(4) laboratoriach toksykologii wojskowej, w tym laboratoriach toksykologicznych NATO,

(5) laboratoriach toksykologicznych nadzoru sanitarno-epidemiologicznego, w tym stacjach sanitarno-epidemiologicznych,

(6) laboratoriach toksykologii żywieniowej i kosmetologii,

(7) laboratoriach kontroli jakości produktów leczniczych i wyrobów medycznych,

(8) laboratoriach kontroli antydopingowej,

(9) laboratoriach toksykologicznych monitoringu środowiskowego, w tym środowiska pracy i środowiska przyrodniczego,

(10) laboratoriach toksykologii weterynaryjnej i nadzoru weterynaryjnego,

(11) laboratoriach toksykologicznych firm farmaceutycznych, biotechnologicznych oraz firm badawczo-rozwojowych,

(12) organach administracji publicznej ze szczególnym uwzględnieniem krajowych i zagranicznych urzędów rejestracji produktów leczniczych, wyrobów medycznych i produktów biobójczych,

(13) nadzorze farmaceutycznym,

(14) urzędach nadzoru nad bezpieczeństwem żywności i żywienia,

(15) krajowych i unijnych placówkach i agendach FAO/WHO,

(16) instytucjach unijnych działających na rzecz bezpieczeństwa publicznego, w tym Europejskiej Agencji Leków (EMA), Europejskiej Agencji ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), Europejskiej Agencji Środowiskowej (EEA), Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA), agendach Komisji Europejskiej ds. toksykologii i bezpieczeństwa chemicznego, komisjach ds. bezpieczeństwa działających w ramach Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Europejskim Dyrektoriacie ds. Jakości Leków (EDQM), Europejskim Referencyjnym Laboratorium ds. Toksykologii Alternatywnej (ECVAM),

(17) krajowych i unijnych urzędach kontroli i monitoringu bezpieczeństwa rynku i konsumentów,

(18) instytucjach opiniujących zdrowie i bezpieczeństwo publiczne,

(19) firmach konsultingowych,

(20) grupach i zespołach doradztwa strategicznego.

Magisterium w naukach toksykologicznych stwarza ponadto absolwentom kierunku „Toksykologia z elementami kryminalistyki” szerokie możliwości podejmowania dalszej nauki i specjalizacji w różnych dyscyplinach toksykologicznych i naukach pokrewnych, w tym kontynuowania aktywności naukowej w kierunku uzyskania stopnia naukowego doktora.

Do kogo kierujecie Państwo swoją ofertę? Czy to kierunek wyłącznie dla ludzi po farmacji czy chemii?

Kandydat na dwuletnie studia II-stopnia (magisterskie) „Toksykologia z elementami kryminalistyki” to absolwent studiów wyższych I-stopnia lub II-stopnia w szeroko pojętych naukach ścisłych, przyrodniczych, rolniczych, technicznych i medycznych. Oferta nowego kierunku studiów jest zatem skierowana do „licencjatów” pragnących uzyskać stopień magistra jak i „magistrów/lekarzy” zainteresowanych zdobyciem nowego wykształcenie i/lub poszerzeniem dotychczasowych kompetencji. Umiejętności potencjalnych kandydatów na studia powinny stanowić podstawę umożliwiającą dalsze zdobywanie specjalistycznej wiedzy w zakresie współczesnej toksykologii.

Oferta nowego kierunku dwuletnich studiów II-stopnia „Toksykologia z elementami kryminalistyki” jest przede wszystkim skierowana do: absolwentów (licencjatów/magistrów) z wykształceniem biologicznym, biochemicznym, biotechnologicznym, chemicznym, rolniczym (w szerokim zakresie nauk rolniczych), licencjatów/magistrów ekologii i ochrony środowiska, licencjatów/magistrów wyższych szkół technicznych z wykształceniem o profilu fizyko-chemicznym, biotechnologicznym, licencjatów/magistrów z kierunków nauk żywieniowych i technologii żywienia, licencjatów/magistrów wyższych uczelni medycznych, w tym farmacji, analityki medycznej, nauki o zdrowiu, lekarzy medycyny i lekarzy weterynarii, licencjatów wyższych szkół policji i wojska oraz absolwentów interdyscyplinarnych studiów (I i II stopnia) w zakresie nauk ścisłych, nauk przyrodniczych i nauk społecznych.

Czy „Toksykologia z elementami kryminalistyki” to studia bardziej teoretyczne, czy praktyczne?

Są to studia o profilu ogólnoakademickim. Student w czasie 4 semestrów zrealizuje 535 godzin wykładów, 222 godzin seminariów oraz aż 874 godzin ćwiczeń laboratoryjnych w grupach maksymalnie 5 osobowych. Ćwiczenia będą realizowane z wykorzystaniem bazy Wydziału Farmaceutycznego WUM, Centrum Badań Przedklinicznych WUM, ale także w Polskim Laboratorium Antydopingowym. Do prowadzenia zajęć dydaktycznych zostali zapraszani najwyższej klasy specjaliści toksykologii, w tym toksykolodzy z Polskiej Agencji Antydopingowej, Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, Instytutu Medycyny Pracy, Instytutu Medycyny Sądowej, Instytutu Chemii i Techniki Jądrowej czy Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Znajdziemy wśród nich ekspertów w zakresie różnych obszarów toksykologii eksperymentalnej począwszy od toksykologii molekularnej i genotoksykologii, a skończywszy na toksykologii in silico, jak i praktyków toksykologów m.in. w zakresie toksykologii klinicznej, toksykologii sądowej, toksykologii weterynaryjnej, oceny ryzyka i toksykologii regulacyjnej. W gronie zaproszonych wykładowców znajdziemy również prawników działających w zakresie regulacji i prawa karnego jak i ekonomistów z wieloletnim doświadczeniem na polu farmakoekonomiki.

Jakie umiejętności zdobędzie absolwent tego kierunku?

Założeniem naszym jest, aby student po ukończeniu naszego kierunku posiadał specjalistyczną wiedzę w zakresie współczesnej toksykologii ze szczególnym uwzględnieniem toksykologii doświadczalnej, mechanistycznej i opisowej, analizy toksykologicznej, toksykopatologii, toksykologii klinicznej i sądowej, toksykologii przemysłowej, toksykologii żywieniowej, toksykologii środowiskowej i ekotoksykologii oraz toksykologii regulacyjnej.

W toku dwuletnich studiów magisterskich II stopnia student powinien nabyć praktycznych umiejętności w zakresie wykorzystania nowoczesnych technik instrumentalnych i molekularnych w analizie toksykologicznej ksenobiotyków izolowanych z różnych matryc biologicznych i środowiskowych. Po ukończeniu studiów student będzie potrafił samodzielnie planować eksperymenty toksykologiczne oraz interpretować wyniki takich doświadczeń. Powinien także znać zasady oceny ryzyka i zarządzania ryzykiem oraz posiadać szeroką wiedzę w zakresie bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego, prowadzenia badań diagnostycznych w ramach toksykologii klinicznej i postępowania dowodowego w toksykologii sądowej.

W toku studiów student nabędzie umiejętność samodzielnego przygotowania protokołu z badań toksykologicznych, oceny zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi stwarzanego przez sfałszowane produkty lecznicze i wyroby medyczne, produkty dla sportowców (doping). Po ukończeniu studiów „Toksykologia z elementami kryminalistyki” student będzie potrafił ocenić bezpieczeństwo stosowania produktów leczniczych i wyrobów medycznych, kosmetyków, żywności i suplementów diety. Zwrócimy szczególną uwagę, aby absolwent naszego kierunku posiadał umiejętność aplikacji różnych metod toksykometrycznych w badaniu innowacyjnych leków. Ważne jest także aby znał źródła prawa i zasady regulujące dopuszczanie do rynku produktów leczniczych, wyrobów medycznych i pozamedycznych oraz właściwe interpretował regulacje toksykologiczne w prawodawstwie krajowym i unijnym i rozumiał podstawowe paradygmaty farmakoekonomiki, zarządzania i negocjacji w sektorze farmaceutycznym oraz współczesne koncepcje marketingu farmaceutycznego. Oczywiście wszystkie te umiejętności będzie stosował jako absolwent w oparciu o znajomość etycznych aspektów zawodu toksykologa.

Dopiero startujecie Państwo z tymi studiami. Dlaczego zatem warto wybrać toksykologię na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, a nie na innej uczelni?

Warszawski Uniwersytet Medyczny jest pierwszą uczelnią w naszym kraju, która otwiera studia stacjonarne kształcące przyszłych toksykologów zgodnie z europejskim modelem nauczania toksykologii w ramach dwuletnich studiów magisterskich II stopnia (Polska Rama Klasyfikacji - PRK 7). Jak dotychczas na innych polskich uczelniach nie było takiego kierunku studiów. Zatem studia w WUM to w zasadzie jedyna możliwość studiowania kompleksowo toksykologii w kraju. Dodam, że przy układaniu programu korzystaliśmy z doświadczenia krajowych jak i zagranicznych specjalistów toksykologii, co pozwoliło na profesjonalne zaplanowanie nowego kierunku studiów na wielu poziomach jego organizacji dydaktycznej.

Skąd młodzi ludzie zainteresowani podjęciem edukacji na tym kierunku w WUM, mogą zdobyć informacje na temat programu studiów czy warunków rekrutacji?

Program studiów będzie dostępny na stronie internetowej nowego kierunku. Natomiast warunki rekrutacji są już podane na stronie „Rekrutacja” Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

https://rekrutacja-info.wum.edu.pl/toksykologia-z-elementami-kryminalistyki-studia-ii-stopnia-stacjonarne

Serdecznie zapraszam!
Prof. dr hab. n. med. n. o zdr. Ireneusz P. Grudziński
Kierownik Katedry i Zakładu Toksykologii Stosowanej
Wydział Farmaceutyczny
Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego