Zwiększa się rola promotorów prac dyplomowych studentów

Nowelizacja ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym wprowadzona w październiku 2014 r. nałożyła na uczelnie obowiązek weryfikacji pisemnych prac dyplomowych z wykorzystaniem systemów antyplagiatowych. Za pomocą tych systemów powinny być sprawdzane prace studentów, którzy ostatni rok studiów rozpoczęli 1 października 2015 r. Dodatkowo prace obronione po 30 września 2009 roku uczelnie muszą umieścić w Ogólnopolskim Repozytorium Prac Dyplomowych (ORPD) stworzonym pod auspicjami Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Będą one służyły do porównywania z nowymi pracami dyplomowymi, przedstawionymi przez studentów.

Do tej pory w Ogólnopolskim Repozytorium Prac Dyplomowych znalazło się już ponad 300 tys. prac. Docelowo w Repozytorium znajdzie się ich około 2,5 mln. Każdego roku systemy antyplagiatowe będą weryfikowały około 400 tys. prac.

"Oprogramowanie antyplagiatowe do tej pory stosowało prawie 200 uczelni, oczywiście w sposób fakultatywny. Już samo to, że zapisy pojawiły się w ustawie, że prace dyplomowe będą ze sobą kojarzone wymusiło refleksję po stronie studentów, ale też promotorów, którzy dotychczas poświęcali zbyt mało czasu na współpracę ze studentami w trakcie przygotowywania prac dyplomowych" - mówił w Warszawie podczas Europejskiego Forum Antyplagiatowego dr Andrzej Kurkiewicz z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Po zweryfikowaniu danej pracy system antyplagiatowy będzie generował raport. Jego sprawdzenie będzie zadaniem promotora pracy dyplomowej. "On jest tutaj jedyną merytoryczną osobą, która może ocenić czy mamy do czynienia z plagiatem. Raport systemu antyplagiatowego pokazuje nam tylko podobieństwa, daje informację, którą trzeba później właściwie ocenić. To promotor musi zweryfikować merytorycznie, czy ta praca dyplomowa nie narusza praw autorskich, czy może być dopuszczona do obrony. Teraz odpowiedzialność promotorów jeszcze wzrasta" - opisywał dr Kurkiewicz.

Prof. Marek Kręglewski z Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich wyjaśnił, że po uzyskaniu raportu systemu antyplagiatowego promotor może: dopuścić pracę do obrony; skierować ją do poprawy; bądź skierować pracę i jej autora do komisji dyscyplinarnej. "To jest zupełnie nowy element, bo promotorzy dotąd wobec takich decyzji nie stawali. Jeśli pojawiały się wątpliwości, to kierowali sprawę do dziekana" - zaznaczył prof. Kręglewski.

Dr hab. Marek Wroński zwrócił uwagę, że uczelnie do tej pory raczej przymykały oczy na łamanie praw autorskich w pracach dyplomowych. "Od strony statystycznej co najmniej 5 proc. prac jest nierzetelnych. Pytanie, w jaki sposób uczelnie będą to sygnalizowały i karały" - mówił podczas Forum dr Marek Wroński.

Prof. Marek Kręglewski podkreślił, że konieczność weryfikowania prac za pomocą systemów antyplagiatowych może wiązać się z licznymi problemami. "W raporcie systemu antyplagiatowego znajdzie się lista prac podobnych do sprawdzanej, będzie można ściągnąć te fragmenty, które będą wydawały się podejrzane. Tutaj może pojawić się bardzo dużo problemów, bo praktycznie nie ma pracy, która nie ma elementów wspólnych z innymi pracami. Ocena czy dana praca jest podejrzana czy nie, jest bardzo płynna. Ta lista może zawierać nawet kilka tysięcy prac" - zwrócił uwagę prof. Kręglewski.

Wiele wątpliwości wiąże się też z koniecznością umieszczania prac dyplomowych w Ogólnopolskim Repozytorium Prac Dyplomowych, np. czy umieszczenie pracy w ORPD nie będzie przeszkodą w uzyskaniu patentu. Patentować można przecież wyniki dotąd niepublikowane. "To zupełnie formalny problem, na który nie ma na razie odpowiedzi. Muszą na nie odpowiedzieć prawnicy. Pierwszy wniosek jest taki, że w pracach dyplomowych nie będzie można publikować istotnych wyników" - ironizował prof. Kręglewski.